I. Najlepsze drzewka owocowe do uprawy w ogródku
Decydując się na założenie niewielkiego, przydomowego sadu warto wybrać takie gatunki drzewek owocowych, które będą dawać smaczne owoce przez wiele lat i nie będą wymagać zbyt intensywnej pielęgnacji. Idealnym rozwiązaniem są odporne, wytrzymałe odmiany jabłoni, grusz, wiśni, śliw, czereśni czy brzoskwiń, które mogą owocować nawet na niewielkiej przestrzeni. Dobrze dobrane drzewka, odpowiednio posadzone i pielęgnowane, pozwolą cieszyć się świeżymi owocami prosto z własnego ogrodu.
Przy wyborze konkretnych gatunków i odmian warto wziąć pod uwagę panujące na danym terenie warunki glebowe i klimatyczne. Niektóre drzewka lepiej będą rosły na cięższych i żyźniejszych glebach, podczas gdy inne preferują lżejsze i przepuszczalne podłoże. Równie ważny jest klimat – gatunki wrażliwsze na mróz i niskie temperatury lepiej sadzić w cieplejszych rejonach Polski. Dobrze jest też wybrać samoopylające się odmiany, które nie wymagają sadzenia kilku drzewek obok siebie w celu lepszego zapylenia.
II. Jakie warunki glebowe i klimatyczne potrzebują
Większość popularnych gatunków drzew owocowych najlepiej rośnie na żyznych, próchnicznych glebach o odczynie lekko kwaśnym. Optymalny pH powinien wynosić około 6,5. Najlepsze są gliniaste gleby z domieszką piasku, które zapewnią roślinom odpowiednią ilość składników mineralnych i wody oraz dobrą przewiewność.
Jabłonie i grusze najlepiej rosną na żyznych, gliniasto-piaszczystych glebach. Dobrze znoszą nawet okresowe przesuszenie podłoża. Preferują stanowiska nasłonecznione lub lekko zacienione. Wiśnie i czereśnie również potrzebują żyznej gleby z domieszką piasku i dobrym drenażem. Wymagają stanowiska słonecznego i osłoniętego od wiatru. Morele, brzoskwinie i śliwy preferują żyzne, przepuszczalne gleby o pH 6-7. Potrzebują dużo słońca.
Jeśli chodzi o warunki klimatyczne, to większość gatunków drzew owocowych dobrze rośnie w polskim, umiarkowanym klimacie. Jednak bardziej wrażliwe na mróz są brzoskwinie, morele, czereśnie i niektóre odmiany śliw. W chłodniejszych rejonach Polski powinno się wybierać wytrzymalsze odmiany lub sadzić drzewka w bardziej osłoniętych i cieplejszych miejscach.
III. Popularne gatunki drzewek owocowych
A. Drzewka jabłoniowe
Jabłonie to jedne z najpopularniejszych drzew owocowych, które można sadzić także w niewielkich ogródkach. Dobrze jest wybrać karłowe lub półkarłowe odmiany, które nie rosną zbyt wysoko. Wśród polecaných odmian warto wymienić 'Red Idared', 'Lobo', 'Šampion', 'Gala Must', które są mrozoodporne, mało wymagające i obficie owocują. Z karłowych odmian polecane są: 'Rajka', 'Gold Milenium' czy 'Red Topaz'
Jabłka zebrane z własnych drzewek są niezwykle aromatyczne i smaczne. Można je długo przechowywać w piwnicy lub suszyć na susz owocowy. Z jabłek łatwo też przygotować przetwory - dżemy, soki czy kompoty.
B. Drzewka gruszy
Grusze również świetnie sprawdzą się na niewielkiej przestrzeni. Wśród karłowych odmian warto wybrać 'Naszą Wonderful', 'Ranette', 'Concorde' lub 'Mleczną'. Nadają się do uprawy amatorskiej, są odporne na choroby, znoszą mrozy i obficie owocują. Gruszki mają bardzo długi okres przechowywania, nawet do kilku miesięcy w chłodnym pomieszczeniu. Można z nich robić kompoty, dżemy i soki.
C. Drzewka wiśni i czereśni
Wiśnie i czereśnie to niezwykle aromatyczne i smaczne owoce, które można uprawiać na niewielkiej powierzchni w postaci karłowych drzewek. Z wiśni polecane są odmiany 'Łutówka', 'Rana', 'Sabina', a z czereśni 'Summit', 'Van', 'Koral'. Te odmiany charakteryzują się dobrą mrozoodpornością i odpornością na choroby. Owocują obficie i regularnie. Owoce wiśni i czereśni mają krótki okres przechowywania, ale można je mrozić, suszyć lub przetwarzać na konfitury i nalewki.
IV. Inne warte rozważenia gatunki
A. Drzewka śliwy
Śliwy również dobrze nadają się do uprawy amatorskiej w małym ogrodzie. Można wybierać zarówno wysokopienne, jak i karłowe odmiany. Te ostatnie są polecaną opcją na bardzo niewielką przestrzeń. Wśród karłowych śliw warto wybrać odmiany 'Awangarda', 'Węgierka Zwykła' lub 'Renkloda'. Te odmiany charakteryzują się dużą wytrzymałością na mróz i choroby. Śliwki są niezwykle aromatyczne i mają wiele zastosowań kulinarnych - można z nich robić kompoty, powidła, suszyć je lub mrozić.
B. Drzewka brzoskwini
Karłowe drzewka brzoskwini także świetnie sprawdzą się w niewielkim przydomowym ogródku. W polskim klimacie polecane są wytrzymałe odmiany, takie jak 'Karola Węgierka', 'Bergeron' czy 'Maria Bianca'. Drzewka brzoskwini lubią ciepło i słońce, dlatego należy je sadzić w osłoniętym, ciepłym miejscu. Dojrzewające w pełni lata brzoskwinie są prawdziwą ucztą dla podniebienia i doskonałym uzupełnieniem owocowej urodzajności małego ogrodu.
C. Drzewka moreli
Morele również można uprawiać w postaci niskopiennych drzewek, które dobrze radzą sobie na ograniczonej powierzchni. W polskich warunkach klimatycznych najlepszym wyborem będą odmiany odporne na mróz, takie jak 'Bergarouge', 'Goldrich' czy 'Harcot'. Morele preferują ciepłe, słoneczne stanowiska i żyzną glebę. Ich aromatyczne owoce dojrzewają w lecie i są prawdziwą ucztą, zarówno w postaci świeżej, jak i przetworzonej. Z moreli można przyrządzić wiele przysmaków - dżemy, kompoty, soki czy wędliny.
V. Jak sadzić i pielęgnować drzewka owocowe
A. Przygotowanie gleby i sadzenie
Aby drzewka owocowe dobrze się przyjęły i obficie owocowały, należy odpowiednio przygotować glebę przed posadzeniem. Podstawą jest staranne odchwaszczenie i spulchnienie gruntu. Można też wzbogacić go nawozami organicznymi, np. kompostem. Gleba powinna być próchnicza i zasobna w składniki odżywcze. Najlepszym terminem sadzenia jest jesień lub wczesna wiosna.
Dołki pod drzewka należy wykopać odpowiednio duże, aby swobodnie pomieściły bryłę korzeniową. Drzewko sadzimy nie głębiej niż rosło w szkółce. Korzenie lekko przycinamy, usuwając uszkodzone fragmenty. Wypełniamy dołek żyzną ziemią i delikatnie ugniatamy. Należy pozostawić niewielką misę wokół drzewka i obficie podlać. Ważne jest też solidne podparcie pnia po posadzeniu.
B. Nawożenie i podlewanie
Młode drzewka wymagają systematycznego nawożenia, najlepiej nawozami organicznymi, takimi jak obornik czy kompost. Można też stosować nawozy mineralne z przewagą azotu i potasu. Drzewka należy nawozić wczesną wiosną i po zbiorze owoców. Bardzo istotne jest też regularne podlewanie, zwłaszcza młodych drzewek - około 30-40 litrów wody na drzewko, w zależności od panujących warunków pogodowych. Gleba powinna być stale lekko wilgotna.
C. Cięcie i ochrona przed szkodnikami
Aby drzewka owocowały obficie i długo, wymagają systematycznego cięcia koron i prześwietlania. Cięcie kształtujące najlepiej wykonywać zimą lub wczesną wiosną. Należy usuwać zbędne, skrzyżowane i nadłamane gałęzie. Cięcie sanitarne, polegające na usuwaniu suchych i chorych pędów, można przeprowadzać latem. Drzewka wymagają też okresowego opryskiwania środkami ochrony roślin przeciwko chorobom i szkodnikom. Szczególnie ważna jest ochrona przed szkodnikami w okresie kwitnienia.
VI. Zbiory i przechowywanie owoców
A. Kiedy i jak zbierać owoce
Owoców z własnego ogrodu nie powinno się zbierać zbyt wcześnie, kiedy są jeszcze niedojrzałe. Optymalną dojrzałość wskazuje zmiana barwy i łatwe oddzielanie owocu od szypułki. Zbiór owoców przeprowadza się ręcznie, delikatnie kręcąc i unosząc do góry. Owoców nie wolno ściskać ani zgniatać. Zrywanie najlepiej przeprowadzać w suche i słoneczne dni. Zebrane owoce trzeba jak najszybciej przenieść w chłodne miejsce.
B. Przechowywanie owoców
Większość owoców, takich jak jabłka, gruszki czy śliwki można dość długo przechowywać w chłodnych pomieszczeniach - piwnicach, chłodniach lub specjalnych frużarniach. Owoce układa się pojedynczą warstwą w skrzynkach lub drewnianych klatkach. Temperatura przechowywania wynosi zwykle około 2-5 stopni Celsjusza. Dzięki temu owoce mogą dojrzewać jeszcze przez wiele tygodni po zbiorach.
C. Przetwarzanie owoców na soki i przetwory
Aby nie zmarnował się nadmiar owoców i można było cieszyć się ich smakiem przez cały rok, warto przetwarzać je na rozmaite soki, dż
